Cốt truyện của
“Sống mòn” không cổ động hay cổ vũ con người ta vượt lên nghịch cảnh của xã hội,
mà miêu tả một cách chân thật cuộc sống thiểu não đôi khi là nhỏ nhen của trí
thức tư sản nghèo.
Từ cuộc sống của
nhưng con người ấy, ta nhìn thấy một hiện thực đầy ám ảnh về vận mệnh chung của
cả một thế hệ đầy những chua xót, buồn thảm, sống không còn nguyên vẹn ý nghĩa
là sống.
Toàn bộ tiểu
thuyết được bao trùm bởi một xám ảm đạm. Mạch truyện từ đầu đến cuối đều diễn tả
cuộc sống quẩn quanh, tù túng của những kẻ trí thức nghèo, họ bị nhấn chìm bởi
sự nghiền ngẫm suy tư, tính toán. Vì khổ sở đủ đường như thế, nên con người ta
mới chi li tính toán với nhau, mới lừa gạt nhau, mới sống ích kỉ với nhau. Nam
Cao nhìn thấy được hết những nhỏ nhen tiểu tiết đó của cả một xã hội, nên ông mới
than rằng “Con người ta, vào cái hạng phải nai lưng ra làm thì mới có được miếng
ăn, thì chỉ lo sao kiếm nổi mỗi ngày vài bữa cơm no đã chật vật lắm rồi. Nhưng
thật ra thì ăn no đã đủ đâu. Nếu sống mà không thấy sống là vui, thì thật không
đáng sống.” hay “biết bao nhiêu tài năng không được nảy nở, chỉ vì không gặp được
một cái hoàn cảnh tốt.”
Giọng văn của
Nam Cao khiến người ta hình dung ra được một xã hội dường như đang co lại, đang
siết chặt, dồn nén người ta đến mức muốn tan ra thành nước. Khi mà mọi hoạt động,
mọi suy nghĩ, tâm tư tình cảm đều bị che lấp, bị bòn rút bằng sạch bởi một xã hội
đổ nát, đến mức cơm không có mà ăn, chỉ biết để tiền đó mà đóng thuế, phu phen.
Những con người thấp cổ bé họng như Thứ, San, Oanh, Đích hay ngay cả thằng Mô –
chỉ là một thằng người ở vẫn cố vươn ra, gắng gượng tìm lối thoát, nhưng cuối
cùng lại chỉ biết sống cho hết một kiếp người thì thôi. Sự vận hành chậm chạp của
không gian và thời gian trong “Sống mòn” làm người ta bức rứt khó chịu, cũng
làm người ta giật mình nhận ra rằng: họ sống như thể đã chết.
Cái kết của “Sống
mòn” không mở ra được chân trời mới cho những con người ấy, cũng chẳng hướng họ
về một ngã rẽ tươi sáng hơn, nó chỉ đơn thuần nhấn mạnh rằng cuộc đời họ thế là
xong, vẫn phải sống quằn quại, nhăn nhó, cắn giết lẫn nhau, giẫm đạp lên nhau
cho đến chết.
- Thùy Anh -
0 Nhận xét